تاریخچه بازار تهران

تاریخچه بازار تهران
بازار بزرگ تهران در مناطق قدیمی این شهر و مابین خیابان های ۱۵ خرداد، مصطفی خمینی و خیابان مولوی و خیام قرار گرفته است. این بازار دارای وسعتی در حدود یک کیلومتر مربع بوده و تنوع زیادی از کالا ها در آن موجود می باشند. اغلب عمده فروش ها و خرده فروش ها با حضور در این بازار می توانند کالا های خود را انبار کرده و به فروش برسانند. بسیاری از کارگاه هایی که اقدام به تولید محصولات مختلف می نمایند در این بازار وجود دارند و اجناس خود را از تولید به مصرف می‌رسانند.
 بازار بزرگ تهران توسط دولت ایران به ثبت ملی رسیده است و در منطقه ۱۲ این شهر مستقر شده است. افرادی که در این بازار رفت و آمد می ‌کنند و برای خرید به آن سر می زنند می توانند از جاذبه های قدیمی آن لذت ببرند. مراسم مخصوصی که هر چند وقت یک بار در این بازار اجرا می شود توجه بسیاری از علاقه مندان را به خود جذب نموده و رستوران های بزرگ و معروفی که در آن وجود دارند باعث می ‌شوند گردشگران به این بازار مراجعه نمایند.

بازار بزرگ تهران از چه جهت اهمیت دارد؟
شاید برای خیلی از مردم اهمیت بازار تهران جالب توجه باشد و برای دانستن آن احتیاج به بدست آوردن اطلاعات داشته باشند. آگاهی از این موضوع که علت حضور گردشگران داخلی و خارجی در این بازار چیست و وجود همه اقشار کشور در این بازار به چه دلایلی می باشد از جمله سوالاتی است که پاسخ آن را در ادامه این مطلب خواهید یافت.
 بازار تهران علاوه بر این که یک مکان بسیار قدیمی است دربر گیرنده هویت و فرهنگ ایران نیز می ‌باشد و از زمان های قدیم تا  حال حاضر مهم ترین اتفاقات تاریخی در این بازار به وقوع پیوسته است. این بازار به عنوان اصلی ترین عضو اقتصادی در ایران به شمار می ‌آید و اهمیت رونق اقتصادی در این بازار به حدی است که بسیاری از افراد از آن به عنوان قلب اقتصاد کشور یاد می کنند.
 این بازار در بین بازار های ابر قدرت ایران جای خود را تثبیت نموده و مزیتی که در برابر آن ها دارد قدیمی بودن و تاریخی بودن آن است. بسیاری از بنا های قدیمی و ارزش مند شهر تهران در این بازار قرار دارند و به همین دلیل مرکز تجمع انواع فروشندگان و خریداران می باشد. افرادی که به این بازار مراجعه می‌ کنند می ‌توانند خرید خود را از ریز و درشت گرفته تا تنوع های بسیار زیاد پیدا کنند.

قدمت بازار تهران و تاریخچه آن
در مورد تاریخ بازار تهران اختلاف عقیده هایی وجود دارد اما بر اساس نظریات قوی می توان گفت این بازار از دوران قاجار به یادگار مانده است. البته برخی از تاریخ نویسان زمان تاسیس این بازار را به دوران صفوی نسبت داده اند. تاریخچه تاسیس و پیشرفت بازار بزرگ تهران از این قرار است:
 دوره صفوی: در دوره شاه طهماسب صفوی شهر تهران بسیار کوچک بود و به عنوان یک منطقه ییلاقی در نزدیکی شهر ری قرار داشت. شاه وقت علاقه زیادی به این شهر  داشت و در یکی از سفر های خود دستور کشیدن حصار در اطراف آن را صادر کرد و سبب شد حفاظت از این شهر توسط چهار دروازه صورت بپذیرد. تامین مقدار زیاد خاکی که برای این حصار مورد نیاز بود از طریق مناطق چاله میدان و چال حصار انجام پذیرفت. حصاری که در آن زمان ساخته شد با نام حصار طهماسبی شهرت گرفت. ساخت اولیه بازار تهران در این دوره شکل گرفت.

 

در همین دوره چهار سوق بزرگ و کوچک موجود در بازار و بازار مروی و ۴۰ تن به این بنا اضافه گردیدند. با به وجود آمدن این تغییرات این بازار بزرگ به سمت شمال غرب و غرب کشیده شد و به قسمت اصلی مجموعه اضافه گشت. در دوران محمد شاه قاجار بازار بین الحرمین به این بنا مضاعف گردید و در دوران ناصرالدین شاه ورودی اصلی بازار به نام بازار بزرگ  به عنوان بخشی از این مجموعه بزرگ قرار گرفت.
در دوران قاجار بخش های دیگری نیز در این بازار قرار داشت که امروزه از آن ها تنها چند نام به یادگار مانده است که عبارتند از: بازارچه معیر، قوام الدوله، بازار کربلایی عباس علی گمرکچی و بازارچه نایب السلطنه.

عملکردهای بازار بزرگ تهران
 این بازار از جنبه های زیادی حائز اهمیت است که از آن جمله می‌ توان به موارد زیر اشاره نمود:
•    عملکرد اقتصادی: بازار بزرگ تهران از زمان قاجار تا کنون نقش زیادی در پیشرفت اقتصادی کشور ایران داشته است و به عنوان شناخته شده ترین مرکز خرید و فروش کالا مورد استفاده قرار گرفته است.
•    عملکرد سیاسی و اجتماعی: یکی از مهم ‌ترین عوامل اثبات فرهنگ غنی ایران وجود همین بازار است که معماری خاص و فرهنگ موجود در آن نشان دهنده قدمت و فرهنگ کشور ما می باشد. تعطیلی های رسمی که در این بازار اجرا می شده است نشان دهنده عقاید مذهبی و سیاسی و اجتماعی مردم بوده است.
•    عملکرد مذهبی: این بازار علاوه بر خرید و فروش و کسب درآمد محلی برای تجمعات گوناگون بوده و مراسم مذهبی مختلف که در آن برگزار می شود نشان دهنده اعتقادات مذهبی مردم می باشد. مراسم عزاداری امام حسین از جمله اصلی ترین مراسمی است که در این بازار برگزار می شود و بخش های وقف شده در این بازار نشان دهنده ارادت مردم به ائمه  است.

معماری بازار تهران
 این بازار همانند بسیاری از بازار های قدیمی کشور ما از بخش های مختلفی مانند راسته، چهار سوق، تیمچه، دالان و سراب تشکیل یافته است. هر کدام از این بخش ها در زمان خود معنی مخصوصی داشته اند و از همان زمان تا به امروز این اسم ها بر روی این بخش ها باقی مانده است. از آن جا که ساخت این بنا در دوران های متفاوتی صورت گرفته است دارای سبک مشخصی از معماری نبوده اما بیشتر قسمت های آن به سبک معماری تهرانی ساخته شده اند. وجود راهرو های تو در تو و پیچ در پیچ و طاق های ضربی در این بازار نشان دهنده هنر معمار های آن دوران می باشد. این بازار بر اثر  گذشت زمان  دچار تغییر شده است اما هنوز هم دارای قسمت‌ های زیادی است که ساختار قدیمی خود را حفظ نموده اند.

بخش های بازار تهران
  بازار بزرگ تهران از قسمت‌ های مختلفی مانند سرا ها، پاساژ، بازارچه ‌ها، مراکز متعدد تجاری و تیمچه ها تشکیل شده است. از دیدنی های جذاب بازار تهران می توان به سبزه میدان که یادگاری از دوران صفویه می باشد اشاره نمود. تیمچه مهدیه که مرکز تجمع  ترمه فروشان است در این بازار قرار دارد. از دیگر جاذبه های این بازار می توان به مسجد جامع آن اشاره نمود که دارای ساختار قدیمی و ۲۰ هزار متر مربع زیربنا می باشد. دومین مسجد ساخته شده در این بازار مسجد امام است که به عنوان دوم جامع شهر تهران شناخته می شود.